KOLEJ ŻELAZNA EPOKI PARY i jej modele w skali TT (1:120)
Alzackie parowozy osobowe serii A17 (S4, P7)

Na poczatku XXw. Koleje Alzacji i Lotaryngii (1891-1918 EL: Reichseisenbahen Elsaß-Lothringen, 1919-1938 AL: Chemins de fer d'Alsace-Lorraine) w porozumieniu z Luksemburskimi Kolejami Wilhelma (GL: Société royale grand-ducale des Chemins de Fer Guillaume-Luxembourg, Königlich-Großherzogliche Wilhelm-Luxemburg-Eisenbahngesellschaft) potrzebowowały szybkich i mocnych parowozów osobowych, które nadawałyby się do obsługi luksusowych pociągów ekspresowych na linii z Bazylei (w Szwajcarii) do Luksemburga. Dotychczas używano parowozów z napędem na dwie osie wiązane, były one jednak za słabe i za wolne.

W 1902r. Koleje EL zamówiły w alzackiej fabryce SACM w Grafenstaden 30 sztuk parowozu konstrukcji tamtejszego inżyniera Alfreda de Glehn. Był to parowóz w układzie osi 2'C z czterocylindrowym silnikiem sprzężonym na parę nasyconą, bardzo podobny do wcześniejszych parowozów tego konstruktora (badeńska seria IVe, w Prusach oznaczona P7). Była to bardzo nowoczesna i jak pokazał czas, trwała konstrukcja. Prędkość konstrukcyjna wynosiła 100 km/h, zastosowano więc duże koła napędne o średnicy 1850 mm. Chcąc zwiększyć powierzchnię ogrzewalną kotła użyto płomienic z rur fałdowanych (tzw. rur Serve'a). Parowóz wyposażono w duży tender typu 2'2'T20.

W roku 1902 fabryka dostarczyła pierwszych sześć egzemplarzy. Seria otrzymała alzackie oznaczenie A17 i numery 838-843. Pozostałe 24 sztuki dostarczono w roku 1903 w dwóch partiach, które otrzymały numery 871-887 i 909-915. W 1906r., po zmianie systemu numeracji na kolejach EL serię oznaczono S4 201-230, a w roku 1912, po kolejnej zmianie systemu numeracji na modłę pruską, seria otrzymała oznaczenia P7 2301-2330 (UWAGA: nie mylić z podobną badeńską serią IVe, która w Prusach oznaczona była jako P7).

Większość tych parowozów stacjonowała w Strasburgu. Niektóre przydzielono do Luksemburga, skąd obsługiwały pociągi do Trois-Vierges, Esch, Trèves, Karthaus, Metz i Audun-leTiche. Można je było spotkać również w okolicach Metz i Miluzy. W 1938r., kiedy nowopowstałe francuskie koleje SNCF przejęły te parowozy od AL, w użyciu były jeszcze 23 sztuki, z których przynajmniej sześć dotrwało do 1945r. Po II Wojnie Światowej, w 1948r. pięć sztuk przeszło na własność szwajcarskich kolei CFL, gdzie ostatnią wycofano ze służby w 1953r. (SACM 5247/1902 "Helpe", EL A17 841, EL S4 204, EL P7 2304, SNCF 230C 304, CFL 3801).

Do dziś nie zachował się niestety ani jeden egzemplarz tego parowozu.

Producenci Lata prod. sztuk tender uwagi
SACM 1902-1903 30 al 2'2'T20 -
Dane techniczne (w stanie służbowym) oznaczenie wartośćjednostka
Układ osi - rodzaj silnika - przeznaczenie AAET 2'C n4v PUIC
Prędkość maksymalna Vmax 90[km/h]
Największy nacisk osi na szyny maxl 16[t]
Średnica kół napędnych/tocznych dwhl 1850/900[mm]
Średnica cylindrów x skok tłoka dcyl x lcyl 340/560 x 640[mm x mm]
Ciśnienie pary w kotle pb 16[atm]
Masa przyczepna (napędna) madh 46[t]
Masa całkowita mewo 66[t]
Powierzchnia rusztu Sgrt 2.8[m2]
Powierzchnia ogrzewalna kotła Sevp 209[m2]
Powierzchnia ogrzewalna przegrzewacza Ssup -[m2]
Numeracja EL (1871-1918) AL (1919-1938) SNCF (1938+) CFL (1946+) skreślony
Nr Fabryczny Nazwa 1871 1906 1912+
SACM 5244/1902 Weide A17 838 S4 201 P7 2301 P7 2301 ? - ?
SACM 5245/1902 Oppa A17 839 S4 202 P7 2302 P7 2302 ? - ?
SACM 5246/1902 Wispe A17 840 S4 203 P7 2303 P7 2303 ? - ?
SACM 5247/1902 Helpe A17 841 S4 204 P7 2304 P7 2304 230C 304 3801 1953
SACM 5248/1902 Luhe A17 842 S4 205 P7 2305 P7 2305 230C 305 - ?
SACM 5249/1902 Prüm A17 843 S4 206 P7 2306 P7 2306 ? - ?
SACM 5320/1903 Schollach A17 871 S4 207 P7 2307 P7 2307 - - 1919
SACM 5321/1903 Kander A17 872 S4 208 P7 2308 P7 2308 230C 308 3802 ?
SACM 5322/1903 Eschach A17 873 S4 209 P7 2309 P7 2309 ? - ?
SACM 5323/1903 Gartelbach A17 874 S4 210 P7 2310 P7 2310 ? - ?
SACM 5324/1903 Ablach A17 875 S4 211 P7 2311 P7 2311 ? - ?
SACM 5325/1903 Klemmbach A17 876 S4 212 P7 2312 P7 2312 230C 312 3803 1939
SACM 5326/1903 Aitrach A17 877 S4 213 P7 2313 P7 2313 ? - ?
SACM 5327/1903 Durr A17 878 S4 214 P7 2314 P7 2314 ? - ?
SACM 5328/1903 Alsenz A17 879 S4 215 P7 2315 P7 2315 ? - ?
SACM 5329/1903 Ohle A17 880 S4 216 P7 2316 P7 2316 ? - ?
SACM 5330/1903 Stober A17 881 S4 217 P7 2317 P7 2317 ? - ?
SACM 5331/1903 Briesnitz A17 882 S4 218 P7 2318 P7 2318 230C 318 3804 1950
SACM 5332/1903 Ehn A17 883 S4 219 P7 2319 P7 2319 230C 319 - 1945
SACM 5333/1903 Schwalm A17 884 S4 220 P7 2320 P7 2320 ? - ?
SACM 5334/1903 Larg A17 885 S4 221 P7 2321 P7 2321 ? - ?
SACM 5335/1903 Vechta A17 886 S4 222 P7 2322 P7 2322 ? - ?
SACM 5336/1903 Ause A17 887 S4 223 P7 2323 P7 2323 230C 323 - ?
SACM 5337/1903 Birs A17 909 S4 224 P7 2324 P7 2324 - - 1919
SACM 5338/1903 Sitter A17 910 S4 225 P7 2325 P7 2325 230C 325 - ?
SACM 5339/1903 Limmat A17 911 S4 226 P7 2326 P7 2326 ? - ?
SACM 5340/1903 Sense A17 912 S4 227 P7 2327 P7 2327 ? - ?
SACM 5341/1903 Tamina A17 913 S4 228 P7 2328 P7 2328 ? - ?
SACM 5342/1903 Saalach A17 914 S4 229 P7 2329 P7 2329 ? - ?
SACM 5343/1903 Saane A17 915 S4 230 P7 2330 P7 2330 230C 330 3811 1953
Źródło:
Eisenbahnen in Elsass-Lothringen.

Modele w skali TT
W skali TT nikt nie produkuje modeli tej lokomotywy.

SACM 5332/1903, EL A17 883 "Ehn" (S4 219, P7 2319). Fotografia fabryczna, 1903r. (z kolekcji J.G. Trouilleta).

EL S4 217 "Stober" (SACM 5330/1903, A17 881, P7 2317), na dworcu w Bazylei. Fotografia ok. 1910r., autor: Lengellé.

AL P7 2305 "Luhe" (SACM 5248/1902, EL A17 842, S4 205). Fotografia ok. 1920r. (z kolekcji J. Buchmanna).

Rysunek techniczny z wymiarami.

Rysunek techniczny: przekrój parowozu i widok boczny tendra 2'2'T20 z wymiarami.