KOLEJ ŻELAZNA EPOKI PARY i jej modele w skali TT (1:120)
Pruskie parowozy pospieszne serii S2
DRG 13.0, DR 13.3, PKP Pd1

Do serii S2 należały w Prusach parowozy pospieszne trzech różnych typów: Hannover, Erfurt i Main-Neckar. Dwa pierwsze typy miały układ osi 2'B, (dwie osie toczne na wózku i dwie wiązane osie napędne). Typ Main-Neckar miał układ osi 1B1 (jedna oś toczna z przodu, dwie wiązane osie napędne, jedna oś toczna z tyłu). W/g klasyfikacji z 1903 r. przydzielono im zakres numeracji 101-200 (od roku 1883 nosiły numery z zakresu 100-499). Zatem pełne oznaczenie parowozu tej serii w Prusach po roku 1903 to np. S2 Altona 101 (wcześniej Altona 448).

Typ Hannover
W 1890 roku Królewskie Pruskie Koleje Państwowe KPSB zamówiły pierwszy w Prusach parowóz pospieszny w układzie osi 2'B. Fabryka Henschel wyprodukowała dwa egzemplarze eksperymentalne, konstrukcji Augusta von Borriesa. Były to parowozy z silnikiem dwucylindrowym, sprzężonym, na parę nasyconą. Wyposażano je w tendry pr 3T10,5 i przydzielono do Dyrekcji w Hanowerze z numerami Hannover 20 i 21. Potem służyły w Dyrekcji Altona z numerami Altona 448 i 449, a od 1906 roku S2 Altona 101 i 102. Skreślono je w 1912.

Typ Erfurt (znormalizowany)
W 1891 Pruskie Koleje Państwowe zamówiły u Henschla eksperymentalną serię ośmiu parowozów dla Dyrekcji w Erfurcie: cztery pospieszne i cztery osobowe (P4.1 i P4.2), przy czym w każdej czwórce dwa egzemplarze budowano z silnikiem bliźniaczym, i dwa z silnikiem sprzężonym (S2 Erfurt 494-495, P4.2 Halle 492-493). Do rozrządu pary zastosowano proste w konstrukcji stawidło Joya. Parowozy pospieszne zbudowano w oparciu o pruską normę kolejową M III-2a. W stosunku do parowozów eksperymentalnych typu Hannover miały one większą powierzchnię rusztu. Po testach zrezygnowano z wdrażania do produkcji seryjnej silników sprzężonych zarówno w parowozach osobowch serii P4.1, jak i pospiesznych S2, stwierdzono bowiem, że zysk z ich zastosowania jest niewielki, a dodatkowo miały one kłopoty z ruszaniem. W 1892 roku Hohenzollern wyprodukował jeszcze jeden egzemplarz eksperymentalny, wyposażony w kocioł z fałdowanymi płomienicami konstrukcji Hugona Lentza, który przydzielono do Dyrekcji kolońskiej z numerem Cöln lrh 341. Miał on jednak małą sprawność: z pociągiem o masie 210 t na haku, przy nachyleniu 5‰ osiągał 50 km/h. Kocioł wymieniono na standardowy.

Po tych doświadczeniach ruszyła produkcja seryjna na bazie normy M III-2a z silnikiem bliźniaczym. W latach 1892-1893 zbudowano 148 egzemplarzy, wraz z maszynami eksperymentalnymi były więc 153 parowozy tego typu. Wszystkie wyposażono w tendry typu pr 3T15. Obsługiwały one pociągi ekspresowe, a w miarę jak przybywało lokomotyw serii S3 przesuwano je do obsługi pociągów pospiesznych i osobowych. W trakcie eksploatacji, do roku 1906, w 26 maszynach wymieniono silnik na sprzężony i zaliczono je do serii S3. W 1912 skreślono dwa egzemplarze eksperymentalne z silnikiem sprzężonym, ktore wówczas nosiły numery Halle 103 i 104.

Siedem ostatnich maszyn typu Erfurt, które dotrwały do roku 1923 oznaczono 13 001-007, z czego w roku 1925 został już tylko jeden egzemplarz (S3 Posen 201). W planie numeracji DRG z roku 1926 przewidziano dla niego numer 13 001, po czym parowóz przekazano Polsce, gdzie otrzymał numer Pd1-2. W 1941 roku został on ponownie wpisany na stan DRG jako 13 304. Złomowano go w roku 1944. Była to wówczas ostatnia maszyna tej serii.

Typ Main-Neckar
Wszystkie parowozy tego typu powstały dla kolei Main-Neckar-Eisenbahn (z Frankfurtu nad Menem do Heidelbergu). Po aneksji Wolnego Miasta Frankfurt przez Prusy w 1866 r., państwa: Pruskie, Badeńskie i Heskie przejęły wspólnie kontrolę nad tą koleją. Od 1896 roku zarząd sprawowały Prusko-Heskie Koleje Państwowe, a od roku 1902 kolej podlegała Dyrekcji Pruskich Kolei Państwowych w Moguncji.

Były to jedyne parowozy w Prusach o układzie osi 1B1. Układ ten był wówczas we Francji jedynym stosowanym w lokomotywach pospiesznych. Miał on jednak w porównaniu do układu 2'B tę wadę, że z powodu krótszej całkowitej odległości między osiami, odstęp między osiami napędnymi wynosił tylko 2165 mm, co przy średnicy kół 2100 mm dawało bardzo mały odstęp między obręczami kół napędnych. Efektem był bardziej niespokojny bieg tych lokomotyw.

Ponieważ w Prusach było tylko 15 sztuk tych parowozów nie tworzono dla nich osobnej serii tylko zakwalifikowano jako S2. Osiem sztuk wyprodukowała belgijska fabryka Cockerill w latach 1892-1895, a dalszych siedem sztuk fabryka MBG Karlsruhe w latach 1898-1902. Ich konstrukcja była oparta na belgijskim parowozie 12. Fabrycznie wyposażano je w tendry 2'2T16, które były z czasem zastępowane pruskimi 3T11 i 3T13. Ze względu na wygląd przezywano je Krokodyl. W wyniku rozliczeń między badeńskimi i prusko-heskimi kolejami w 1902 roku przeszły na własność Prus i przydzielono je do Dyrekcji w Moguncji z numerami S2 Mainz 101-115. Żaden z tych parowozów nie przetrwał I Wojny Światowej.

Do dziś nie zachowała się niestety ani jedna maszyna serii S2.

Producenci Lata prod. sztuk tender uwagi
Henschel 1890 2 pr 3T10,5 typ Hannover, S2 Altona 101-102
Henschel, Hohenzollern (1) 1891-1893 153 pr 3T15 typ Erfurt (znormalizowany)
Cockerill (8), MBG Karlsruhe (7) 1892-1902 15 pr 2'2T16, 3T11, 3T13 typ Main-Neckar, S2 Mainz 101-115
Dane techniczne (w stanie służbowym) oznaczenie typ
Hannover
typ Erfurt
(znormalizowany)
typ
Main-Neckar
jednostka
Układ osi - rodzaj silnika - przeznaczenie AAET 2'B n2v S 2'B n2(v) S 1B1 n2 SUIC
Prędkość maksymalna Vmax 100 100 100[km/h]
Największy nacisk osi na szyny maxl 17.6 14.3 14.3[t]
Średnica kół napędnych/tocznych dwhl 1960/980 1960/980 2100/1250[mm]
Średnica cylindrów x skok tłoka dcyl x lcyl 450/650 x 580 430 (440/600) x 600 500 x 600[mm x mm]
Ciśnienie pary w kotle pb 12 12 11.8[atm]
Masa przyczepna (napędna) madh 28.0 28.7 28.3[t]
Masa całkowita mewo 45.0 48.7 51.8[t]
Powierzchnia rusztu Sgrt 2.07 2.27 2.16[m2]
Powierzchnia ogrzewalna kotła Sevp 113.25 125.02 119.00[m2]
Powierzchnia ogrzewalna przegrzewacza Ssup - - -[m2]

Modele
Nikt nie produkuje modeli serii S2.

Parowóz serii S2 typu znormalizowanego.