Pruskie parowozy pospieszne serii S2
DRG 13.0, DR 13.3, PKP Pd1
Do serii S2 należały w Prusach parowozy pospieszne trzech różnych typów:
Hannover, Erfurt i Main-Neckar. Dwa pierwsze typy miały układ osi 2'B,
(dwie osie toczne na wózku i dwie wiązane osie napędne). Typ Main-Neckar miał
układ osi 1B1 (jedna oś toczna z przodu, dwie wiązane osie napędne, jedna oś
toczna z tyłu). W/g klasyfikacji z 1903 r. przydzielono im zakres
numeracji 101-200 (od roku 1883 nosiły numery z zakresu 100-499). Zatem pełne
oznaczenie parowozu tej serii w Prusach po roku 1903 to np. S2 Altona 101
(wcześniej Altona 448).
Typ Hannover
W 1890 roku Królewskie Pruskie Koleje Państwowe KPSB zamówiły pierwszy w
Prusach parowóz pospieszny w układzie osi 2'B. Fabryka Henschel
wyprodukowała dwa egzemplarze eksperymentalne, konstrukcji
Augusta von Borriesa. Były to parowozy z silnikiem dwucylindrowym,
sprzężonym, na parę nasyconą.
Wyposażano je w tendry pr 3T10,5 i przydzielono do Dyrekcji w Hanowerze z numerami Hannover 20 i 21.
Potem służyły w Dyrekcji Altona z numerami Altona 448 i 449, a od 1906 roku
S2 Altona 101 i 102. Skreślono je w 1912.
Typ Erfurt (znormalizowany)
W 1891 Pruskie Koleje Państwowe zamówiły u Henschla
eksperymentalną serię ośmiu parowozów dla Dyrekcji w Erfurcie:
cztery pospieszne i cztery osobowe (P4.1
i P4.2),
przy czym w każdej czwórce dwa egzemplarze budowano z silnikiem
bliźniaczym, i dwa z silnikiem
sprzężonym (S2 Erfurt 494-495, P4.2 Halle
492-493). Do rozrządu pary zastosowano
proste w konstrukcji stawidło Joya. Parowozy pospieszne
zbudowano w oparciu o pruską normę kolejową M III-2a. W stosunku do parowozów
eksperymentalnych typu Hannover miały one większą powierzchnię rusztu.
Po testach zrezygnowano z wdrażania do produkcji seryjnej silników sprzężonych
zarówno w parowozach osobowch serii P4.1, jak i pospiesznych S2,
stwierdzono bowiem, że zysk z ich zastosowania jest niewielki, a dodatkowo
miały one kłopoty z ruszaniem. W 1892 roku Hohenzollern
wyprodukował jeszcze jeden egzemplarz eksperymentalny, wyposażony w kocioł
z fałdowanymi płomienicami konstrukcji Hugona Lentza,
który przydzielono do Dyrekcji kolońskiej z numerem Cöln lrh 341. Miał on jednak
małą sprawność: z pociągiem o masie 210 t na haku, przy nachyleniu 5‰ osiągał 50 km/h.
Kocioł wymieniono na standardowy.
Po tych doświadczeniach ruszyła produkcja seryjna na bazie normy M III-2a
z silnikiem bliźniaczym. W latach 1892-1893 zbudowano 148 egzemplarzy, wraz
z maszynami eksperymentalnymi były więc 153 parowozy tego typu. Wszystkie
wyposażono w tendry typu pr 3T15.
Obsługiwały one pociągi ekspresowe, a w miarę jak przybywało lokomotyw serii
S3 przesuwano je do obsługi pociągów pospiesznych i
osobowych. W trakcie eksploatacji, do roku 1906, w 26 maszynach wymieniono
silnik na sprzężony i zaliczono je do serii S3. W 1912 skreślono dwa
egzemplarze eksperymentalne z silnikiem sprzężonym, ktore wówczas nosiły numery
Halle 103 i 104.
Siedem ostatnich maszyn typu Erfurt, które dotrwały do roku 1923
oznaczono 13 001-007, z czego w roku 1925 został już tylko jeden egzemplarz
(S3 Posen 201).
W planie numeracji DRG z roku 1926 przewidziano dla niego numer 13 001, po czym
parowóz przekazano Polsce, gdzie otrzymał numer Pd1-2.
W 1941 roku został on ponownie wpisany na stan DRG jako 13 304. Złomowano go w
roku 1944. Była to wówczas ostatnia maszyna tej serii.
Typ Main-Neckar
Wszystkie parowozy tego typu powstały dla kolei Main-Neckar-Eisenbahn
(z Frankfurtu nad Menem do Heidelbergu). Po aneksji Wolnego Miasta Frankfurt
przez Prusy w 1866 r., państwa: Pruskie, Badeńskie i Heskie przejęły wspólnie
kontrolę nad tą koleją. Od 1896 roku zarząd sprawowały Prusko-Heskie Koleje
Państwowe, a od roku 1902 kolej podlegała Dyrekcji Pruskich Kolei
Państwowych w Moguncji.
Były to jedyne parowozy w Prusach o układzie osi 1B1. Układ ten był wówczas
we Francji jedynym stosowanym w lokomotywach pospiesznych. Miał on jednak w
porównaniu do układu 2'B tę wadę, że z powodu krótszej całkowitej odległości
między osiami, odstęp między osiami napędnymi wynosił tylko 2165 mm, co przy
średnicy kół 2100 mm dawało bardzo mały odstęp między obręczami kół napędnych.
Efektem był bardziej niespokojny bieg tych lokomotyw.
Ponieważ w Prusach było tylko 15 sztuk tych parowozów nie tworzono dla nich
osobnej serii tylko zakwalifikowano jako S2.
Osiem sztuk wyprodukowała belgijska fabryka Cockerill
w latach 1892-1895,
a dalszych siedem sztuk fabryka MBG Karlsruhe
w latach 1898-1902.
Ich konstrukcja była oparta na belgijskim parowozie 12. Fabrycznie wyposażano
je w tendry 2'2T16, które były z czasem zastępowane pruskimi 3T11 i 3T13.
Ze względu na wygląd przezywano je Krokodyl. W wyniku rozliczeń
między badeńskimi i prusko-heskimi kolejami w 1902 roku przeszły na własność Prus
i przydzielono je do Dyrekcji w Moguncji z numerami S2 Mainz 101-115. Żaden z
tych parowozów nie przetrwał I Wojny Światowej.
Do dziś nie zachowała się niestety ani jedna maszyna serii S2.
Producenci |
Lata prod. |
sztuk |
tender |
uwagi |
Henschel
|
1890 |
2 |
pr 3T10,5 |
typ Hannover, S2 Altona 101-102 |
Henschel,
Hohenzollern (1)
|
1891-1893 |
153 |
pr 3T15 |
typ Erfurt (znormalizowany) |
Cockerill (8),
MBG Karlsruhe (7)
|
1892-1902 |
15 |
pr 2'2T16, 3T11, 3T13 |
typ Main-Neckar, S2 Mainz 101-115 |
Dane techniczne (w stanie służbowym) |
oznaczenie |
typ Hannover |
typ Erfurt (znormalizowany) |
typ Main-Neckar | jednostka |
Układ osi - rodzaj silnika - przeznaczenie |
AAET |
2'B n2v S |
2'B n2(v) S |
1B1 n2 S | UIC |
Prędkość maksymalna |
Vmax |
100 |
100 |
100 | [km/h] |
Największy nacisk osi na szyny |
maxl |
17.6 |
14.3 |
14.3 | [t] |
Średnica kół napędnych/tocznych |
dwhl |
1960/980 |
1960/980 |
2100/1250 | [mm] |
Średnica cylindrów x skok tłoka |
dcyl x lcyl |
450/650 x 580 |
430 (440/600) x 600 |
500 x 600 | [mm x mm] |
Ciśnienie pary w kotle |
pb |
12 |
12 |
11.8 | [atm] |
Masa przyczepna (napędna) |
madh |
28.0 |
28.7 |
28.3 | [t] |
Masa całkowita |
mewo |
45.0 |
48.7 |
51.8 | [t] |
Powierzchnia rusztu |
Sgrt |
2.07 |
2.27 |
2.16 | [m2] |
Powierzchnia ogrzewalna kotła |
Sevp |
113.25 |
125.02 |
119.00 | [m2] |
Powierzchnia ogrzewalna przegrzewacza |
Ssup |
- |
- |
- | [m2] |
Modele
Nikt nie produkuje modeli serii S2.
|